Jak nastolatek może dbać o zdrowie psychiczne?

Kształtuje się ich światopogląd oraz moralność. Poszukują własnej tożsamości, swojego miejsca na świecie. Ważne są dla nich relacje z rówieśnikami - nawiązywanie przyjaźni oraz wchodzenie w pierwsze związki. Uczniowie powinni dbać o swoje zdrowie psychiczne w tym szczególnym etapie, między dzieciństwem a dorosłością.

Zdrowie psychiczne młodych - co mówią badania?

Dane do raportu projektu Młode Głowy fundacji UNAWEZA, której prezeską jest Martyna Wojciechowska zebrano od 184.000 uczniów w wieku 10-19 lat. Można z nich się dowiedzieć, że:

• brak motywacji do działania odczuwa 52,4% badanych
• 28% młodych Polek i Polaków nie ma chęci do życia
• 29,3% młodych osób ma podejrzenie depresji
• 37,5% badanych czuje się samotnych
• 31,6% uczniów nie lubi siebie.

Co można robić, by czuć się lepiej?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie psychiczne jest stanem, na który składają się dobra kondycja zdrowotna, poczucie komfortu psychicznego oraz utrzymywanie prawidłowych relacji społecznych.

Ważne więc, by zadbać o swój organizm - mieć odpowiednią ilość snu, jeść zdrowo, nawadniać się, uprawiać aktywność fizyczną.

Wskazane jest, by obserwować swoje uczucia, emocje, myśli i zachowania, by dowiedzieć się, co dzieje się w naszym wnętrzu. Autorefleksja może być wstępem do zastosowania metod redukcji napięcia i samoregulacji emocji. Mogą to być ćwiczenia oddechowe lub relaksacyjne - np. trening Jacobsona lub Schultza. Pomocne mogą okazać się metody oparte na uważności - np. Metoda 3x5, medytacja. By uregulować emocje można poświęcić czas na chwilę przyjemności - poczytać książkę, pograć w ulubioną grę, zająć się swoim hobby. Można również zwizualizować własne emocje w twórczy sposób - przez rysowanie, pisanie, kolorowanie. Nie jesteśmy w stanie całkowicie uniknąć stresu, jednakże możemy znaleźć lepsze dla nas sposoby radzenia sobie z nim.

Ważne, by nie wypierać emocji. Tłumione mogą kumulować się w ciele, sprawiać, że jesteśmy spięci, wychodzić w postaci objawów somatycznych - takich jak ból brzucha czy głowy.

Pomaga też rozmowa o swoich uczuciach oraz potrzebach. Według UNAWEZA w chwilach trudnych 53,2% uczniów szuka wsparcia u rodziców, a 41,2% u przyjaciół. Jeśli nastolatkowi brakuje rówieśników, może zacząć uczęszczać na dodatkowe zajęcia związane z jego hobby, by poznać osoby z którymi ma wspólne tematy. Dbanie o więzi z najbliższym otoczeniem społecznym zaspokaja potrzebę przynależności i osłabia poczucie samotności.

Pomoc specjalisty

W szkole po pomoc można zwrócić się do psychologa lub pedagoga. Niestety “Prawie 9 na 10 uczniów (88,35%) przyznaje, że w ich szkole jest psycholog szkolny, ale tylko 1 na 20 osób (5%) w chwilach trudnych dla siebie skorzystałaby właśnie z pomocy psychologa. Aż 26,5% uczniów w chwilach trudnych starałoby się swoje problemy rozwiązywać samemu” raport fundacji UNAWEZA, s. 80

Nie powinno się bagatelizować złego samopoczucia psychicznego, tym bardziej, gdy metody samopomocowe się nie sprawdzają, a nastrój się pogarsza. Gdy mamy złamaną rękę lub jesteśmy przeziębieni udajemy się do lekarza. Gdy czujemy lęk, mamy obniżoną koncentrację, dręczą nas natrętne myśli, widzimy przyszłość w czarnych barwach, straciliśmy wiarę w siebie, czujemy się bezużyteczni oraz miewamy nadmierne i nieuzasadnione poczucie winy, udajmy się do specjalisty od zdrowia psychicznego.

Źródła:

Trempała Janusz (2011). Psychologia rozwoju człowieka, podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

Dębski M., Flis J. (2023). MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym. Raport z badania dotyczącego zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi w Polsce, Fundacja UNAWEZA, Warszawa

Autorka:

Hanna Janka, ZS Pniewy