Twarz z dna jeziora. Niezwykłe odkrycie archeologów z Lednicy

• Archeolodzy z Centrum Archeologii Podwodnej UMK w Toruniu wydobyli z jeziora Lednica drewnianą belkę z wyrzeźbionym wizerunkiem ludzkiej twarzy, będącą elementem umocnień grodu piastowskiego.
• Rzeźba, datowana na około 967 r., zaskakuje badaczy swoim symbolicznym charakterem, sugerując związek ze sferą duchową budowniczych grodu i wierzeniami Słowian.
• Odkrycie, unikatowe dla wczesnego średniowiecza w tej części Europy, może reprezentować postać ze świata duchowego, związaną z wodnymi istotami zamieszkującymi jeziora.
• Artefakt, po konserwacji, zostanie udostępniony zwiedzającym Muzeum Pierwszych Piastów w Lednicy w drugiej połowie przyszłego roku.
• Więcej informacji znajdziesz na eska.pl

Odkrycie, które zaskoczyło naukowców

Z jeziora Lednica archeolodzy wydobyli element drewnianych umocnień niegdysiejszego grodu piastowskiego. Belka, mierząca 1,34 metra długości, zawiera precyzyjnie wyrzeźbione wyobrażenie ludzkiej twarzy. To połączenie płaskorzeźby i rzeźby pełnoplastycznej z wyraźnie zaznaczonym łukiem nad czołem, formującym owal o wymiarach około 13,5 × 10 cm.

Odkrycia dokonano w trakcie wieloletnich badań podwodnych prowadzonych przez Centrum Archeologii Podwodnej UMK w Toruniu. Jak podkreśla prof. Andrzej Pydyn, trwają one nieprzerwanie od ponad 40 lat i należą do najdłuższych w Polsce. To właśnie podczas suchego lata cztery lata temu badacze zauważyli wystające z jeziora drewniane elementy – jedno z najcenniejszych odkryć miało dopiero nadejść.

Symbolika ukryta w drewnie

Zwyczajowe haki spinające skrzynie wałów obronnych znane są z wielu piastowskich grodów. Jednak tylko jeden, ten z Lednicy, zawiera wizerunek twarzy.

– To, co nas zaskoczyło, to twarz. Twarz, która prawdopodobnie wiąże się ze strefą symboliczną, duchową budowniczych, a przede wszystkim mieszkańców tego grodu – zaznaczył prof. Pydyn.

Badacze są przekonani, że nie jest to efekt fantazji cieśli, lecz celowy akt artystyczny lub rytualny. Według analiz dendrochronologicznych drzewo, z którego wykonano element, zostało ścięte ok. 967 r. (+7/-8 lat). Możliwe więc, że rzeźba powstała w czasie przełomu religijnego – tuż przed chrystianizacją Polski.

Niewidzialny świat Słowian

Konrad Lewek z Centrum Archeologii Podwodnej zwrócił uwagę na duchowy wymiar odkrycia. – Twarz najprawdopodobniej jest wyobrażeniem postaci ze świata duchowego – mówił. Może mieć związek z dawnymi wierzeniami o wodnych istotach zamieszkujących jeziora.

Stylistyka rzeźby przypomina inne antropomorficzne znaleziska, m.in. czterotwarzowe figurki z Wolina. To może wskazywać, że podobna symbolika była powszechniejsza, niż sądzili dotąd archeolodzy.

– To pierwsze tego typu znalezisko datowane na okres wczesnego średniowiecza w naszej części Europy – podkreślał Lewek. Artefakt, po odpowiedniej konserwacji, ma zostać udostępniony zwiedzającym Muzeum Pierwszych Piastów w drugiej połowie przyszłego roku.