- Z wielką radością informujemy, że przechowywana w Archiwum Państwowym w Poznaniu Księga zastępcy króla została wpisana na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata w jej 5. jubileuszowej edycji! - czytamy na stronie Archiwum Państwowe w Poznaniu. Co wyróżnia ten egzemplarz?
Jedyna w Polsce księga spisana w kancelarii zastępcy króla
Książka pochodzi ze średniowiecza i należała do zastępcy króla. Jest to wyjątkowy produkt kancelaryjny, założony przez dygnitarza powołanego na czas nieobecności króla Władysława III Warneńczyka. - Jest związana z wyjątkowym w historii Polski zjawiskiem, jakim było powołanie namiestników królewskich o kompetencjach szerszych niż posiadali starostowie i wielkorządcy - czytamy w serwisie pamiecpolski.archiwa.gov.pl.
Jak zaznacza serwis, o wyjątkowości tego urzędu świadczy fakt, że nie miał on żadnych uregulowań prawnych. Zaistniał w początku 1440 r., gdy młody, szesnastoletni król polski, Władysław III, syn Władysława II Jagiełły, otrzymał ofertę objęcia także tronu węgierskiego. Jednak przed wyjazdem na Węgry, na czas swoje nieobecności powołał zastępców, po jednym dla każdej z dwóch prowincji Królestwa:
- kasztelana krakowskiego Jana Czyżowskiego dla ziem małopolskich i ruskich,
- wojewodę łęczyckiego Wojciecha Malskiego dla ziem wielkopolskich.
- Zastępca króla w Wielkopolsce Wojciecha Malski założył księgę, w której zawarł wpisy sądu z lat 1440-1447. Księga jest protokołem, czyli pierwopisem, nie przewidzianym do przepisywania - informuje portal pamiecpolski.archiwa.gov.pl. W ten sposób powstała ta szczególna księga.
Jakie zapisy można odszukać w księdze?
Księga zawiera wpisy z lat 1440-1447, sporządzane przez kancelarię Wojciecha Malskiego, sądu zastępcy króla w Wielkopolsce, powołanego na czas nieobecności króla Władysława III Warneńczyka.Portal pamiecpolski.archiwa, informuje że w księdze można znaleźć wszystkie rodzaje wpisów typowe dla ówczesnych sądów, tj: rezygnacje, inskrypcje, relacje i dekrety w sprawach spornych o długi, spadki, sprawy majątkowe np. o prawo do młyna, o szkody doznane przez ścięcie łąki czy uprowadzenie bydła lub koni a nawet ludzi, o zadanie ran. Znajdują się w niej także wpisy w sprawach niespornych, takich jak: zapisy posagu i wiana, sprzedaże i rezygnacje wsi, zamiany dóbr, wnoszenie zastawów, zakładów i poręczeń.
