W czasach tego władcy Poznań mógł zostać nawet stolicą Polski. Tak wyglądała Wielkopolska za Przemysła II

Przemysł II. To ostatni męski reprezentant wielkopolskiej dynastii Piastów

Przemysł II urodził się 14 października 1257 w Poznaniu. Był pogrobowcem - urodził się cztery i pół miesiąca po śmierci ojca Przemysła I. Matką władcy była księżniczka wrocławska Elżbieta, córka Henryka II Pobożnego. Miał cztery siostry - Konstancje, Eufrozynę, Annę i Eufemię. W momencie narodzin został nominalnym władcą księstwa poznańskiego. Przemysł II był w dzieciństwie pod opieką księcia kaliskiego, mimo to pozostał w Grodzie Przemysława, gdzie wychowywała go matka. Elżbieta wrocławska zmarła jednak w 1265 roku, wówczas całkowitą opiekę nad młodym Piastem przejął stryj, Władysław Pobożny. 

Przemysł II. Jak władca został samodzielnym księciem poznańskim?

Przemysł został samodzielnym księciem poznańskim w 1273 roku. Nie jest do końca jasne jak wyglądał proces przekazania ojcowizny. Wiadomo tylko, że na wydanym samodzielnie dokumencie datowanym na 1 października 1273 Przemysł II tytułował się dux Poloniae (książę Wielkopolski). O samodzielnych rządach księcia w dzielnicy poznańskiej wiadomo niewiele. Znane są cztery dokumenty władcy z lat 1273–1279, dwa z nich zostały wydane wspólnie ze stryjem Bolesławem Pobożnym.

Przemysł II władcą całej Wielkopolski

Według profesora Bronisława Nowackiego granice władztwa Przemysła II miały biec w następujący sposób:

z Marchią od północy wzdłuż Noteci, pozostawiając po stronie wielkopolskiej Santok i Drezdenko. Od rzeki Drawy granica skręcała na północ, omijając Kalisz Pomorski, a dalej przebiegała równoleżnikowo na wschód, gdzie na krótkim odcinku Wielkopolska graniczyła z księstwem Pomorza Zachodniego. Następnie po linii równoleżnikowej, na południe od Szczytna i Tucholi do rzeki Brdy, stykała się Wielkopolska z Pomorzem Gdańskim. Dalej granica skręcała na południe od Nakła, pozostawiając ten gród po stronie Wielkopolski i stąd na południe wzdłuż górnej Noteci ukształtowała się granica z Kujawami. Granica wschodnia, oddzielająca Wielkopolskę od ziemi łęczyckiej i sieradzkiej, pozostawiała po stronie wielkopolskiej Staw i Koźminek. Niedaleko źródeł Warty, między Brzeźnicą i Olesnem, na krótkim odcinku Wielkopolska stykała się z księstwem krakowskim, a następnie na północny zachód, w okolicach Kępna, Ostrzeszowa i Przemętu granica oddzielała Wielkopolskę od dzierżaw książąt opolskich, wrocławskich i głogowskich. W końcu biegła wzdłuż biegu Odry w kierunku Sulęcina, pozostawiając ten gród po stronie ziemi lubuskiej i dalej w kierunku Noteci z Santokiem - mówił profesor Bronisław Nowacki.

Przemysł II. Zjednoczenie całej Wielkopolski

Połączenie przez Przemysła II Wielkopolski odbyło się w sposób bezproblemowy. Było trwałe, z wyjątkiem granicy z księstwem wrocławskim, przetrwało przez cały czas panowania władcy. Mimo to Wielkopolanie mieli świadomość podziału na części poznańską i kalisko-gnieźnieńską. Co finalnie doprowadziło do podziału dzielnicy w czasach króla Kazimierza Wielkiego na województwa poznańskie i kaliskie.

Droga do koronacji Przemysła II

23 czerwca 1290 we Wrocławiu zmarł, prawdopodobnie w wyniku otrucia Henryk IV Prawy. Piast nie miał syna, w związku z czym dziedziczne księstwo wrocławskie przekazał stryjecznemu bratu, księciu głogowskiemu Henrykowi III, ziemię kłodzką zwrócił Czechom, a księstwo nyskie nadał w wieczyste posiadanie biskupstwu wrocławskiemu. Takie nadania nie budzą większych kontrowersji. Zdziwienie wsród historyków wywołało natomiast nadanie księstwa krakowskiego i sandomierskiego innemu bliskiemu krewnemu, czyli Przemysłowi. Nie wiadomo kiedy dokładnie władca udał się do Krakowa w celu przejęcia władzy. Pierwsze dokumenty wydał tam w 1290 roku. Wawel opuścił jeszcze tego samego roku. Zrezygnował z Małopolski na rzecz Wacława II. Przemysł zabrał ze sobą wówczas insygnia koronacyjne. Prawdopodobnie już wtedy myślał o koronacji.

Przemysł II królem Polski

Po zjednoczeniu Wielkopolski z Pomorzem Gdańskim Przemysł stał się najsilniejszym wśród Piastów. Do koronacji królewskiej Przemysła i jego trzeciej żony Małgorzaty doszło w archikatedrze gnieźnieńskiej 26 czerwca 1295. Dokonał jej arcybiskup Jakub Świnka, który posłużył się insygniami sprowadzonymi z Krakowa, istnieje również druga wersja mówiąca, że od dawna spoczywały w skarbcu archikatedry. Wielkopolski Piast był pierwszą koronowaną głową w historii naszego kraju po 219 latach przerwy. Nie wiadomo czy Przemysł uzyskał zgodę papieża, mimo to legalność jego koronacji nie była przez współczesnych negowana.

Śmierć Przemysła II w Rogoźnie

Przemysł II nie cieszył się szczególnie długo z polskiej korony. Został zamordowany 8 lutego 1296. Udział w zbrodni przypisuje się rodom Zarębów i Nałęczów. Nie wiadomo do końca kto zlecił dokonanie zabójstwa. Najwięcej mówi się o książętach dzielnicowych, którzy mogli zazdrościć korony, Brandenburczykach oraz Wacławie II.